Печать

Шамма гьантлий лу-ялув зунттавух, рат1авух занайгу бивк1ун, дукансса цич1авгу къадирирну, ххяллулу ца ккашилсса барц1 щябивк1ун бур. Укун ккашилну, сситтулну щябивк1сса мунин, ца марщайх ялавай, цила чулухунмай нанисса ца ниц ххал хьуну бур. «Агьа, ва хъина», — куну бур бурц1ил, унгу-унгусса ишттах1ращал, ккарччивгу х1адур дурну, му мунил чулухунмай бавчуну бур. Хьхьувай кьат1ув ливч1ун, к1юрххил шаппай нанисса га ницан, ла-ла бик1лай цила чулухунмай нанисса барц1 ххал хьуну бур.

Му ницан цуппа ливхъун, бурц1ища ххассал къахьунт1ишиву к1улну, цич1анма нанисса бурц1ихь мунил куну бур: — «Гьай, барц1-агъа, жанавартрал паччах1, зах1мат мабара, миккува бац1у, на ина хъинну ккашилну бур т1ий бавну, вин дукралун най бура», — куну.

— Нану, ххирай, ризкьилул бак1чий, вин букан ттуч1а ярмалул дарваггу бур, — куну, бурц1ил ххаришиву дурну дур.

Ниц бурц1ич1ан бивну бур, барц1гу мунихь маз-кьаз бихьлан бивк1ун бур: «Чату байбишин хъиннивав», — т1исса пикрирдугу бак1раву щурущи бувну. Бац1ан къахъанахъисса бурц1ил:

— Ххишала ссавур духларгунни, на ина канай байбишинна, — куну бур, магъгу щурт1а т1ут1и дурну.

— На шиккун ина буканнахха бувк1сса, цал канай байбишиннин ва ттул ненттабак1равун кьувт1усса мяр букки, — куну бур, — канай бунува кьакьарттух ливч1ун инава бикъавч1ан.

Барц1 вих хьуну, ницал хъирттал дянивсса мяр ххал буллай бунува, ницал щуну хъиртту барц1 ххяллуйх бувтун бур. Барц1 лап х1ал лавсун хьамарал кьакгу дирзун багьну лавгун бур.

Анавархъиндарай ниц шаппай ливхъун бур, бурц1ийгу ванил хъирив багьансса х1ал къаливч1ун бур.

* * *

Гьунттихавай цинма х1ал зана шавривун, барц1 бивзун, ялагу дуканмунил хъирив бувккун бур. Ванин майдансса, т1ут1ал оьрч1и дурсса арив ца айгъур чу урттуй канай ххал хьуну бур.

Х1алли-х1аллих т1ий, цуппа ххал къахьунну, барц1 мунич1ан гъан хьуну бур. Цила ч1арав барц1 гъан хьушиву чан хавар хьуну, чаш къабувккун, мунихь куну бур:

— Ч1алай бура, ч1алай бура, ккаккан ххуймур, рах1му ххимур, ккашилну бушиву. Вана ина ккашилсса хавар бавнура на ина буч1аннин шикку бавц1усса. На ттула жандалий аьт1ий бакъара, залуннайн хъинну сситтулну бура, зузи буллай минут1рай бац1ан къабитайнут1ий.

— Туну, аькьлу бусса чу, на ина канай байбишиннача, — куну бур бурц1ил, кьац1гу щурущи бувну.

— Му винма ишттах1 бусса куццуй, винма ччиния байбихьу, амма ттул вихь миннатри, ттул урч1амур ччанная ва ч1ан дукки, кьут1лай къювулул букавай бурача, — куну бур чал.

Барц1 вих хьуну, му дуккан ччаннач1ан гъан хьуну бур, чалгу унгу-унгуну бурц1ийх ччанну рирщуну гьан дурну, т1ит1и бакьин бувну бур. Цуппа ккуччу бан нанишиву бувч1уну, никъурал хьхьа буцаннин бурц1ил ака бувну бур.

* * *

Ца сунувсса шяраваллил ч1аравсса бак1ух, шамилчинмур кьини вава бурц1ин ца ттукку ххал хьуну, мунин ххяххан сант дирияннин марщалу ялугьлай бивк1ун бур. Ттуккун барц1 микку бушиву хавар хьуну, бурц1ий лихъан кьас дурну дур.

Бурц1ил вев куну бур: «Ша маласара!» —куну.

Нигьа бусаврил ттукку зурзугу т1ий, буний бавц1уну бур. Барц1 ч1аравппай гъан хьуну: — «На ина буканна нанисса», — куну бур, пахрулий.

— Буки, ттул хъунмур, вин дакъа ва ттул дик1 щин итталуссар, на вияту ххариссара, рязиссара ттула дик1 дукайсса жанавар бунут1ий, амма вихь хъунмасса тавакъюъри, аьзизсса барц1, бивч1аннин ца балай учин бити, — куну бур.

— Ттиния ва ттуща ххассал къахьунссар, ттуккулгу цукунсса балай учайрив ххал баннача, — куну, изму буллуну бур балай учинсса.

Ттуккул, бурги зу, ца гьаъ куну бур, бурц1ил вич1ив къюк1 хьунну. Мунил гьаъ бухлаганнин щарнил агьлу леххаврий бувккун бур. Ттупангращал увксса авчи Сулайманнул бивтун барц1 бувтун бур. Га ч1умал ттуккул чайват1ар бурц1ихь: — Ттул дик1 дукуй, чин бивзсса къат1ухьхьун инава биривсса бакъарав?» — куну.